حق العمل کار کیست و چه وظایف و اختیاراتی دارد؟

وکیل خوب دادگستری : در این مقاله سعی شده است به صورت جامع مبحث حق العمل کاری مورد بررسی قرار گیرد ازاین رو ابتدا به تعریف حق العمل کار و تفاوت این نهاد با نهاد دلالی شود همچنین سعی شده است  تعهدات آمر و حق العمل کار در مقابل یکدیگر و در مقابل اشخاص ثالث  مورد بررسی قرار گیرد.
این مقاله سعی شده است عناصر تشکیل دهنده قرارداد حق العمل کاری مورد بررسی قرار گیرد و همچنین حق العمل کاری در گمرک مورد بررسی قرار گیرد.

 

لازم به ذکر است وکلای ما می توانند شما تجار محترم را در زمینه های کاری و حقوقی همیاری نمایند.

تعریف حق العمل کار و حق العمل کاری

طبق ماده‌ی ۳۵۷ قانون تجارت حق العمل کار کسی است که به نام خود ولی به حساب آمر معامله می‌کند و در برابر این عمل، حق‌الزحمه (حق العمل) دریافت می‌کند.

بنابراین بابت استیفاء از عمل وی به او اجرت می‌دهند.

نام دیگر حق العمل کاری، خرید به دستور و به حساب دیگری است، حق العمل کار را به فرانسه «کمیسیونر» گویند.

تعبیر دیگر آن «نمایندگی ناقص» است؛ چراکه اگرچه حق العمل کار، نماینده است اما برای وی مسئولیتی متصور است و حق العمل کار در مقابل طرف معامله مسئول اجرای تعهدات فرض شده است.

 

تفاوت های حق‌العمل‌کار و دلال چیست؟

حق‌العمل‌کار و دلال هر دو واسطه انجام معلاملات می‌باشند منتهی بین عمل دلال و حق‌العمل‌کار فرق بسیار موجود است.

دلال جز معرفی طرفین معامله به یکدیگر وظیفه‌ای ندارد و جز بااجازه مخصوص نمی‌تواند نمایندگی یکی از طرفین را عهده دار باشد یا انکه طرف معامله قرار بگیرد و دلال هیچگونه تعهدی نسب به اجرای معامله ندارد، و همچنین حسن انجام تعهدات طرفین.

با انجام معامله عمل دلال پایان میابد در صورتی که حق‌العمل‌کار طرف معامله بوده و مسئول انجام تعداتی می‌باشد که بنام خود تقبل کرده‌است.

 

 

جهت مطالعه بیشتر در مورد دلالی اینجا کلیک نمایید

 

 

تعهدات آمر و حق‌العمل کار در قرارداد حق العمل کاری:

در مقابل آمر نیز مسئول است که حاصل معامله را به او واگذار کند.

حق‌العل کار دو تعهد مستقیم دارد یکی نسبت به طرف مقابل معامله و دیگر مقابل آمرکه باید انجام معامله را به اطلاع او برساند و حاصل معامله را در اختیار او بگذارد.

حق‌العمل‌کار فوایدی نیز دارد از جمله اینکه تاجر خارجی که به وضع محل در کشورهای دیگر آشنایی ندارد می‌تواند به این ترتیب معاملات خود را بوسیله تاجری که در محل مستقر است و بصیرت کافی دارد انجام دهد.

 

وظایف حق‌العمل‌کار به شرح ذیل است:

انجام دستورهای آمر
انجام معامله بنام خود
ذینفع نبودن درمعامله
اطلاع به آمر
وکالت وامانت
بیمه اجناس
منافع معامله
معاملات اعتباری

دستورهای آمر بر دو نوع است یکی دستورهای آمرانه و اجباری و دیگری دستورهای اختیاری حق‌العمل‌کار باید آمر را از جریان اقدامات خود آگاه کند؛ زیرا قیمت اجناس همیشه ثابت نیست وممکن است ترقی یا تنزیل نماید و در مواردی که قیمت جنس ترقی نماید.

اگر حق‌العمل‌کار قورا معامله را اطلاع نداده باشد وسوسه خواهد شد که معامله را برای خود نگاه دارد در صورتیکه اگر انجام معامله را فوراً اطلاع دهد دیگر نمی‌تواند معامله را برای خود نگاه دارد.

حق‌العمل‌کار نمی‌تواند شخصاً طرف معامله قرارگیرد.
حق‌العمل‌کار موظف به بیمه نمودن اجناس معامله نیست مگر اینکه آمر دستور داده باشد.
در مواردی که کالای فاسد شدنی باشد حق‌العمل‌کار نباید منتطر دستور صریح آمر بشود؛ زیرا در اینصورت کالا از بین می‌رود و خسارت غیرقابل جبرانی به آمر وارد می‌شود.

حق العمل کاری عقدی است رضایی، جایز، عهدی و معوض که میان شخص حق العمل کار و آمر وی منعقد می‌شود و در مواقع سکوت قانون تجارت، تابع مقررات مربوط به وکالت مندرج در حقوق مدنی است.

علت استفاده از حق العمل کاری در بازار، تخصص و مهارت شخص حق العمل کار در انعقاد معاملات و یافتن طرف معامله برای آمر است در واقع چون شخص آمر بنا به دلایلی از جمله فقدان تخصص، نداشتن فرصت یا عدم تمایل به فاش شدن نامش، خود مایل به انعقاد قرارداد نیست یا توان آن را ندارد، برای حصول نتیجه‌ی مناسب و تخصصی‌تر از اشخاصی که دراین زمینه تجربه و تخصص دارند (حق العمل کار) استفاده می‌کند.

بنابراین برای شناخت و شناسایی ماهیت حق العمل کاری، ضروری است که اجزا و عناصر تشکیل‌دهنده‌ی قرارداد یادشده و همچنین اوصاف آن را بررسی کنیم. در غیر این صورت امکان تمیز آن از سایر ماهیت‌های حقوقی امکان‌پذیر نخواهد بود.

 

عناصر تشکیل‌دهنده‌ی یک قرارداد حق العمل کاری:

طرفین معامله یا قرارداد حق العمل:

تاجر اغلب به علت عدم دسترسی به خریدار یا فروشنده‌ی جنس، ممکن است اجناس خود را به‌وسیله‌ی شخص دیگری خرید و فروش کند؛ این شخص حق العمل کار (کمیسیونر) نامیده می‌شود.

آمر نیز شخصی است که دستور و سفارش انجام معامله را به حق العمل کار می‌دهد. ضرورت ندارد این شخص تاجر باشد، ولی در هر حال حق العمل کار طبق بند ۲ قانون تجارت، تاجر تلقی می‌شود.

علاوه بر وجود آمر و حق العمل کار، شخص طرف معامله با حق العمل کار نیز در قرارداد راه پیدا می‌کند؛ این شخص ممکن است شخص حقیقی یا حقوقی باشد.

بر این اساس همان‌طور که از ماده‌ی ۳۵۷ قانون تجارت برمی‌آید سه طرف در قرارداد حق العمل کاری نقش ایفا می‌کنند. این سه طرف همان‌طور که اشاره شد: حق العمل کار، آمر و شخص طرف معامله با حق العمل کار است.

 

تحلیل ایفای نقش این سه طرف به شرح ذیل است:

برای انعقاد قرارداد حق العمل کاری وجود دو طرف حق العمل کار و آمر ضروری و جزو ماهیت آن است.

پس از انعقاد قرارداد مذکور، در ادامه و به‌منظور اجرای عقد توسط حق العمل کار، لزوما پای طرف سومی نیز به میان می‌آید.

این شخص، طرف معامله‌ای است که حق العمل کار بر اساس قرارداد خود با آمر موظف به انعقاد عقد با اوست؛ که از وی به عنوان ثالث در برابر طرفین عقد حق العمل کاری (یعنی حق العمل کار و آمر) یاد می‌شود.

ثالث از این جهت که هر چند برای انجام قرارداد حق العمل کاری وجود وی ضروری و اساسی است، اما در لحظه‌ی تشکیل قرارداد وجود او لازم و ضروری نیست؛ زیرا قرارداد مذکور تنها با ایجاب و قبول حق العمل کار و آمر منعقد می‌شود. به عبارت دیگر، با توجه به اینکه شخص طرف معامله با حق العمل کار در انعقاد عقد حق العمل کاری (فی‌مابین آمر و حق العمل کار) نقشی ندارد، عنوان ثالث می‌گیرد.

تعیین نقش حق العمل کار در قرارداد حق العمل کاری در توصیف ماهیت حقوقی حق العمل کاری اهمیت بسزایی دارد.

بنا به دیدگاه‌های متفاوتی که از نقش حق العمل کار می‌توان ارائه داد، آثار متفاوتی هم از آن منبع خواهد شد.

 

 

جهت مطالعه قانون تجارت کلیک نمایید

 

 

وجود موضوع حقوقی قرارداد حق العمل کاری

قرارداد حق العمل کاری دارای موضوعی است. موضوع عقد عملی است حقوقی که به‌منظور آن عقد انجام می‌شود.

حق العمل کار بر اساس قرارداد حق العمل کاری موظف به انعقاد معامله‌ای به نام خود و به حساب آمر در برابر دریافت حق العمل کار از آمر است. پس موضوع قرارداد، اعطای اختیار به‌منظور انعقاد معامله در مقابل حق العمل است.

 

وجود حق العمل

در اعمال و فعالیت‌های تجاری، کسب سود و منفعت‌گرایی انکارناپذیر است.

بدین سبب قانونگذار در ماده‌ی ۳۵۷ قانون تجارت در قبال خدمت حق العمل کار او را مستحقق دریافت حق العملِ کار یا کمیسیون می‌داند.

وجود حق العمل، عنصر لازم و مقتضای ذات و ماهیت حق العمل کاری است.

پس اگر قرارداد حق العمل کاری تبرعاً یا حتی با شرط عوض منعقد شود، قرارداد مذکور باطل خواهد بود. البته قرارداد مذکور بر حسب مورد ممکن است عنوان دیگری را به خود بگیرد یا حداکثر در گسترده‌ی ماده‌ی ۱۰ قانون مدنی قرار می‌گیرد.

اطلاع به آمر از سوی حق العمل کار

حق العمل کار باید آمر را از جریان اقدامات خود مطلع کند و مخصوصا در صورت انجام مأموریت این نکته را فورا به او اطلاع دهد.

رعایت این موضوع در حق العمل کاری فوق‌العاده اهمیت دارد، زیرا قیمت اجناس همیشه ثابت نیست و ممکن است ترقی یا تنزل نماید و در مواردی که جنس ترقی پیدا می‌کند، اگر حق العمل کار فورا معامله را اطلاع نداده باشد، به وسوسه خواهد افتاد که معامله را برای خود نگاه دارد و از نفع آن استفاده ببرد، در صورتی که اگر انجام معامله را فورا اطلاع داده باشد، دیگر نمی‌تواند معامله را برای خود نگاه دارد. این قانون حق العمل کار را موظف کرده است که انجام معامله را فورا اطلاع دهد و اگربه این وظیفه‌ی قانونی عمل نکند، آمر می‌تواند از قبول معامله خودداری کند.

مثلا اگر معامله شد و قیمت اجناس تنزل پیدا کرده باشد، در این صورت اگر حق العمل کار فورا انجام معامله را اطلاع نداده باشد، آمر می‌تواند با این عذر از قبول معامله که به زیان حتمی اوست، خودداری کند.

 انعقاد معامله یا قراردادی توسط حق العمل کار به نام خود و به حساب آمراین معامله عقدی اعتباری و محصول تراضی دو اراده است.

مفاد این تراضی میان حق العمل کار و آمر، انجام معامله‌ای توسط حق العمل کار به نام و به حساب آمر در قبال پرداخت حق العمل از سوی آمر است.

قانونگذار نیز در ماده‌ی ۳۵۷ قانون تجارت چنین ساختاری را به رسمیت شناخته است. از این جهت همان‌طور که در مباحث قبلی گذشت بررسی و شناخت دقیق این عنصر نقش بسیار مهمی در شناسایی ماهیت حق العمل کاری ایفا می‌کند.

حق العمل كاری گمرك چيست؟

حق العمل کاری ورود كالا به گمرك

كالا قبلا توسط شركت حمل به انبارهای عمومی تحویل داده شده است، قبض انبار صادر، و به نام صاحب كالا ظهر نویسی گردیده
تنظیم اظهارنامه
تكمیل فرم پیشنویس اظهارنامه واردات
تایپ اظهارنامه
الصاق مدارك مورد نیاز به اظهار و لاك و مهر آن

مدارك مورد نیاز:

برگه پیشنویس اظهار
تصویر كارت بازرگانی معتبر
تصویر كارت اقتصادی
معرفی نامه یا تصویر وكالتنامه اظهاركننده یا حق العملكار
تصویر كارت حق العملكاری
پروانه بهره برداری
قبض باسكول
بارنامه
ترخیصیه
قبض انبار
اعلامیه فروش ارز و نامه مجوز بانك (در سیستم بانكی)
پروفرم(پیش فاكتور)
ثبت سفارش
گواهی بازرسی
فاكتور
فهرست عدلبندی
گواهی مبدا
بیمه نامه
اصل و تصویر پروانه های صادراتی (حسب مورد)
فیش پرداخت 10% كرایه حمل (حسب مورد)
مجوزهای لازم (حسب مورد)
كاتالوگ، بروشور و …
د) ماده 14 و تعهدات

 

تعریف حق العملكار و شرایط عمومی حق العمل كاری در گمرك

حق العمل كار در گمرك به شخصی (اعم از حقیقی یا حقوقی) اطلاق میشود كه تشریفات گمركی كالای متعلق به شخص دیگری را به وكالت از طرف آن شخص در گمرك انجام بدهد.

كسانیكه بدون داشتن كارت حق العمل كاری تشریفات گمركی كالا را به وكالت انجام می دهند نمی توانند بیش از 10 مرتبه در سال به این كار اقدام نمایند.

مستخدمین تجارتخانه ها یا مستخدمین حق العمل كاران كه منحصرأ كارهای آن تجارتخانه یا آن حق العمل كار را در گمرك انجام می دهند مشمول مقررات ماده 382 این آئین نامه خواهند بود.

حق العمل كاران به دو طبقه تقسیم و از آنان وجه الضمان نقدی یا تضمین بانكی به شرح زیر اخذ میشود:

كسانی كه درآمد غیرخالص حق العمل كاری سالانه آنها تا چهارصد هزار ریال باشد یكصد هزار ریال.
كسانی كه درآمد غیرخالص حق العمل كاری سالانه آنها از چهارصد هزار ریال به بالا باشد دویست هزار ریال.
تبصره 1- وجوهی كه به عنوان وجه الضمان اخذ میشود تا موقعی كه حق العمل كار در گمرك به شغل خود ادامه می دهد باید در بانك به حساب سپرده ثابت گذارده شود و سود آن عاید صاحب وجه میگردد.
تبصره 2- در صورتیكه میزان درآمد حق العمل كار در یك سال طبق دفتر مذكور در ماده 383 این آئین نامه از حد نصاب تجاوز نماید موظف است موقع تمدید پروانه تضمین خود را به تناسب كاركرد سالانه افزایش دهد.

برای تحصیل پروانه حق العمل كاری در گمرك داوطلبان این شغل باید كتبأ ازگمركی كه می خواهند در آنجا حق العمل كاری كنند درخواست صدور پروانه نمایند.

متقاضی باید به درخواست خود مدارك حائز بودن شرایط مذكور در ماده 377 این آئین نامه كه از طرف مقامات صلاحیتدار باید صادر شده باشد با سه قطعه عكس ضمیمه نماید، رئیس گمرك مزبور درخواست و ضمائم آن را رسیدگی و تحقیقاتی نیز درباره سوابق متقاضی بعمل آورده درصورتیكه اشكالی در قبول تقاضا به نظرش نرسد پروانه صادر و امضاء‌ و آن را به ضمیمه درخواست و ضمائم ضمن گزارش برای تصویب و امضاء به اداره كل گمرك ارسال می دارد.

موقع تسلیم پروانه به ذینفع باید به نسبت درجه بندی به ترتیب 100 و 200 ریال از او اخذ و معادل آن تمبر به پروانه الصاق و ابطال شود.

تبصره 1- درخواست حق العمل كاری روی اوراق چاپی طبق نمونه مخصوص تنظیم و امضاء متقاضی باید در ذیل تقاضانامه از طرف دفاتر اسناد رسمی گواهی شده باشد.
تبصره 2- اشخاصی كه در گمركهای مختلف می خواهند به حق العمل كاری بپردازند در تقاضای خود باید این نكته را تصریح نمایند و درخواست خود برای صدور پروانه مستقیمأ به اداره كل گمرك تسلیم دارند، اداره كل گمرك مجاز است به تناسب حجم كار و خصوصیات هر یك از گمرك خانه ها تعداد حق العمل كاران را تعیین و محدود نماید و برای تأمین این منظور ادارات گمرك شهرستانها موظفند تا قبل از پایان دی  ماه هر سال عده حق العمل كاران را كه در سال بعد مورد احتیاج خواهد بود به مركز گزارش دهند تا اداره كل گمرك برای صدور پروانه جدید با رعایت مفاد ماده 377 این آئین نامه و حق تقدم از نظر معدل امتحانات مربوط اقدام نماید.

مدت اعتبار پروانه حق العمل كاری فقط یكسال از تاریخ صدور آن است.

درصورتیكه دارنده پروانه مایل به ادامه حق العمل كاری در گمرك باشد باید قبل از انقضاء مدت و با پرداخت بهای تمبر پروانه و تسلیم دفتر مخصوص حق العمل كاری موضوع ماده 383 این آئین نامه درخواست تمدید آن را از گمركی كه پروانه را گرفته بكند رئیس گمرك محل درصورتیكه تخلفی كه مستلزم محرومیت دائم یا موقت از شغل حق العمل كاری باشد از متقاضی ندیده و ادامه شغل او را صلاح بداند، می تواند با ملاحظه دفتر حق العمل كاری سال قبل و پلمپ و امضای دفتر حق العمل كاری سال بعد تا یكسال دیگر پروانه را در صورتیكه حق العمل كار سابقه ترخیص سالانه حداقل یكصد اظهارنامه در گمرك خانه های درجه 1 یا پنجاه اظهارنامه در گمرك خانه های درجه 2 یا 25 اظهارنامه در گمرك خانه های درجه 3 داشته باشد تمدید نماید.

تبصره – درجه بندی گمرك خانه های موضوع این ماده اول دی ماه هر سال وسیله اداره كل گمرك تعیین و اعلام میگردد.

 حق العمل كار موظف است اصل وكالتنامه رسمی ثبتی اشخاصی كه به حساب آنها تشریفات گمركی را انجام می دهد طبق نمونه ای كه اداره كل گمرك تعیین می نماید تنظیم و به اداره كل گمرك تسلیم و رونوشت گواهی شده آن را در هر مورد به اظهارنامه تسلیمی ضمیمه نماید.

برای مستخدمین تجارتخانه ها و مستخدمین حق العمل كاران كه جهت انجام تشریفات گمركی یا كمك در انجام امورگمركی به گمرك مراجعه و منحصرأ كارهای مربوط به تجارتخانه یا حق العمل كار مربوط را انجام می دهند با رعایت شرایط و تشریفات زیر كارت مخصوصی صادر میگردد.

 الف) این قبیل اشخاص علاوه بر داشتن سواد درحدود سوم دبیرستان وداشتن اطلاعات مربوط به امور گمركی باید دارای شرایط مقرر در بندهای 1 و 3 و 5 ماده 377 این آئین نامه باشند و درباره این قبیل مستخدمین حداقل سن بیست سال خواهد بود.
ب) اگر  فقط بعنوان كمك در انجام تشریفات گمركی دخالت نمایند باید معرفینامه ای كه امضای آن در دفاتر اسناد رسمی گواهی شده باشد از طرف تجارتخانه یا حق العمل كار با تعیین حدود مداخله در امور ارائه نمایند در این صورت حق امضای اوراق و اظهارنامه را نداشته و این قبیل اوراق فقط با امضای بازرگانان یا حق العمل كاری كه از طرف صاحب كالا وكالت دارد درگمرك قبول میشود.
ج) اگر بخواهند اظهارنامه و اوراق را نیز امضا كنند، باید وكالتنامه رسمی و ثبتی با رعایت شرایط ماده 381 این آئین نامه از از صاحب كالا در دست داشته و به گمرك تسلیم و رونوشت گواهی شده آن را در هر مورد به اظهارنامه تسلیمی ضمیمه نمایند.

 د) برای هر یك از این اشخاص پس از تسلیم معرفینامه یا وكالتنامه (اصل یا رونوشت گواهی شده ) و اسناد و مدارك مقرر رئیس اداره در صورتیكه آن را حائز شرایط تشخیص داد كارت مخصوصی مبنی بر حدود اختیاراتیكه از طرف معرف یا موكل به دارنده آن داده شده است برای مدتی كه از یكسال تجاوز نخواهد كرد صادر می نماید. كارتهای مزبور در دو نسخه صادر و به هر دو نسخه باید عكس دارنده آن الصاق و با دریافت پنجاه ریال به نسخه اول تمبر الصاق و ابطال شود.

نسخه اول كارت به ذینفع تسلیم نسخه دوم در پرونده مربوط به حق العمل كار معرف یا موكل ضبط میشود و اگر دارنده كارت مستخدم تجارتخانه باشد برای او پرونده مخصوصی باز و نگهداری میشود.

تبصره – حق العمل كاران می توانند با توجه به حجم كار خود در گمرك عده لازم نماینده را با تشخیص رئیس گمرك و رعایت مقررات مربوط معرفی نمایند.

حق العمل كار موظف است تمام عملیاتی را كه در گمرك به وكالت اشخاص انجام می دهد در دفتر مخصوص ثبت نماید.

این دفتر به هزینه حق العمل كار طبق نمونه و دستوری كه گمرك مل می دهد نگاهداری میشود و قبل از شروع به ثبت باید برگهای آن از طرف گمرك محل شماره گذاری و دفتر پلمپ شود و در اولین برگ دفتر مزبور نام و نشانی حق العمل كار و شماره و تاریخ پروانه صادره از اداره كل گمرك و همچنین تعداد برگهای آن قید و به امضای رئیس گمرك برسد و سپس در مقابل رسید حق العمل كار تسلیم شود.

در صورت نیاز به وکیل متخصص در رابطه با پرونده خود می توانید با بهترین وکیل دادگستری تماس بگیرید.

موسسه حقوقی صلح آفرین پارس متشکل از مجرب ترین وکلا حال حاضر کشور و اساتید مطرح دانشگاه
های کشور در کنار شما می باشند.

تلفن تماس: 02166408517