هر آنچه که از عقد یا قرارداد صلح باید بدانیم + نکات حقوقی

عقد صلح در بین حقوقدانان و همچنین بین فقها به عنوان سید العقود مشهور می باشد، عقد صلح از جهات مختلفی مهم می باشد که یکی از این جهات این است که عقد صلح را می توان جایگزین بسیاری از عقود استفاده کرد یعنی اگر بخواهیم از احکام خاص یک عقد و یا قرارداد پیروی نکنیم می توانیم بجای تنظیم آن عقد یا قرارداد ، عقد صلح تنظیم نماییم .

این تنها مقدمه ای کوتاه از اهمیت عقد صلح بود که برای شما از زبان مشاور حقوقی تشریح شد امیدوارم مثل همیشه با نظرات خودتون موسسه حقوقی صلح آفرین پارس را همراهی نمایید.

صلح به عنوان جایگزین یک عقد دیگر

همانطور که در مقدمه این گفتگو آمده است ، عقد صلح را می توانیم جایگزین یک عقد دیگری تنظیم نماییم ، یعنی اینکه اگر بخواهیم مثلا قرارداد یا عقدی را تنظیم نماییم که در آن یک عوض (مال) در قبال معوض (پول ) جا به جا شود عموما این عقد یا قرارداد در قالب عقد بیع تنظیم می گردد.

اگرچه بسیاری از افراد با توجه به مثالی که زده شد از عقد بیع استفاده می نمایند که صحیح همین است اما گاه اتفاق می افتد که استفاده از عقد بیع در این مثال راهگشا نمی باشد لذا اشخاص از عقد صلح استفاده می نمایند ، اما اینکه چرا افراد از عقد صلح بجای عقد بیع استفاده می نمایند ؟

باید بگویم که اگر مثلا عقد بیع را در قالب عقد صلح تنظیم نماییم دیگر احکام خاص و مخصوص بیع در عقد صلح جاری و ساری نخواهد بود.

ماده ۷۵۸ قانون مدنی در رابطه با این مطلب اینگونه مقرر می دارد:

((صلح در مقام معاملات هرچند نتیجه ی معامله را که به جای آن واقع شده است می دهد لیکن شرایط و احکام خاصه آن معامله را ندارد بنابراین اگر مورد صلح ، عین باشد در مقابل عوض ، نتیجه آن همان نتیجه بیع خواهد بود بدون اینکه شرایط و احکام خاصه بیع در آن مجری باشد))

لازم به ذکر است با تدقیق در این ماده باید متذکر بشوم ، برخی از احکام مثل حق شفعه در عقد بیع جاری می باشد اما اگر فردی بخواهد مال غیر منقول خود را به شخص ثالث انتقال دهد بدون آنکه شریک وی حق شفعه داشته باشد باید بجای تنظیم عقد یا قرارداد بیع ، عقد یا قرارداد صلح تنظیم نماییم تا بتوانیم از اعمال حق شفعه که جز احکام خاص عقد یا قرارداد بیع است جلوگیری نماییم.

البته در برخی از قوانین ، ماده ۷۵۸ قانون مدنی با استثناهایی روبرو شده است به گونه ای که قانونگذار جهت رعایت حال یکی از طرفین عقد و قرارداد ، و همچنین عدم امکان نقض مقررات مربوط به آن قانون این ماده از قانون مدنی را که مربوط به امکان جایگزین شدن عقد صلح بجای عقد دیگری و عدم اعمال مقررات آن عقد در عقد صلح را با استثنا و محدودیت روبرو کرده است.

این محدویت در ماده ۱ قانون روابط موجر و مستاجر مصوب ۱۳۵۶ اعمال شده است این ماده اینگونه مقرر گردیده است : (( هر محلی برای سکنی یا کسب یا پیشه یا تجارت یا به منظور جلوگیری اجاره داده شده یا بشود در صورتیکه تصرف ، متصرف بر حسب تراضی با موجر یا نماینده قانونی او به عنوان اجاره یا صلح منافع و یا هر عنوان دیگری به منظور اجاره باشد اعم از اینکه نسبت به مورد اجاره سند رسمی یا عادی تنظیم شده یا نشده باشد ، مشمول مقررات این قانون است)).

همانطور که در قانون موجر و مستاجر مصوب ۱۳۵۶ بیان گردیده شده در صورتی که افراد اقدام به انعقاد عقد صلحی نمایند که در آن منافع مال غیر منقولی به ملکیت شخص دیگری در بیاید این عقد صلح در قانون مدنی همان اجاره محسوب می شود و مقررات قانون موجر و مستاجر در آن جاری می باشد نه مقررات عقد یا قرارداد صلح .

این ماده از قانون موجر و مستاجر در واقع یک استثنا و محدودیت بر ماده ۷۵۸ قانون مدنی است زیرا همانطور که ذکر شد اگر موجر و مستاجر بخواهند در قالب عقد صلح اقدام به اجاره ملکی را بنمایند مقررات مربوط به عقد صلح جاری نمی باشد بلکه مقررات قانون موجر و مستاجر مصوب ۱۳۵۶ جاری می باشد.

شرایط فسخ عقد یا قرارداد صلح

قانونگذار ما در ماده ۷۶۰ از قانون مدنی اینگونه در مورد فسخ و یا برهم خوردن عقد یا قرارداد صلح مقرر می دارد:

((صلح ، عقد لازم است اگر چه در مقام عقود جائز واقع شده باشد و برهم نمی خورد مگر در موارد فسخ به خیار یا اقاله))

همانطور که پیشتر توضیح داده شد عقد یا قرارداد صلح می تواند جایگزین در بیشتر عقد و قراردادها شود که البته این جایگزینی دارای محدودیت می باشد مثل عقد نکاح یا همان عقد ازدواج ، که ما نمی توانیم عقد ازدواج و یا عقد نکاح را در قالب عقد یا قرارداد صلح بیاوریم.

عقد و یا قراردادها ممکن است لازم و یا جایز باشند اما این لازم بودن و یا جایز بودن به چه معنی است؟

باید بیان داریم برخی از عقود و قراردادها می تواند از سوس یکی از طرفین عقد یا قرارداد یکطرفه فسخ شوند مثل عقد وکالت که وکیل و یا موکل می توانند یکطرفه اقدام به فسخ عقد وکالت نمایند و یا اینکه عقد و یا قراردادها ممکن است با فوت یکی از طرفین منحل شود مثل عقد وکالت که با فوت وکیل یا موکل منحل و یا به عبارت صحیح تر باطل می شود.

این عقد و یا قراردادی که به حکم قانون امکان فسخ یکطرفه در آن وجود دارد و یا اینکه با فوت یکی از طرفین عقد یا قرارداد برهم می خورد، عقد یا قرارداد جایز نام گرفته می شوند .

از سوی دیگر و در مقابل عقد و قرارداد جایز عقد و قرارداد لازم وجود دارد که برای فسخ و یا برهم خوردن آن شرایطی خاص توسط قانونگذار مقرر شده است.

عقد نکاح و یا همان عقد ازدواج با شرایطی مثل طلاق و یا شرایطی خاص که در قانون به آن اشاره شده است برهم می خورد .

عقد یا قرارداد صلح چگونه برهم می خورد و یا فسخ می شود

عقد یا قرارداد صلح همانطور که در ماده ۷۶۰ قانون مدنی ذکر گردیده است جز عقد و یا قراردادی است که لازم است و این بدان معنی است که طرفین این عقد یا قرارداد نمی توانند به صورت یکطرفه عقد یا قرارداد صلح را فسخ نمایند مگر اینکه حق فسخ در عقد یا قرارداد صلح این حق را به آنان داده باشد.

اقاله عقد و یا قرارداد صلح

همانطور که بیان نمودیم عقد و یا قرارداد صلح جز عقد و قراردادهای لازم است که جز در شرایطی که در عقد و قرارداد صلح آمده برهم نمی خورد ، و یا اگر طرفین عقد و یا قرارداد صلح بخواهند می توانند این عقد و قرارداد صلح را اقاله نمایند.

اگر طرفین یک عقد و یا قراردادی به اتفاق بخواهند قرارداد تنظیمی فی مابین خود را برهم بزنند ، به این اقدام اقاله گفته می شود.

اگر عقد وکالتی در قالب عقد یا قرارداد صلحی تنظیم شود ، این عقد وکالت را نمی توانیم یکطرفه برهم بزنیم یا فسخ نماییم، مگر اینکه این حق فسخ در قرارداد یا عقد صلح به شخص داده شده باشد زیرا عقد صلح جز عقود و قراردادهای لازم می باشد.

خیار غبن در عقد صلح یا قرارداد صلح

یکی از کاربردهای عقد و یا قرارداد صلح جلوگیری از تنازع و اختلاف است که افراد با توجه به اختلافاتی که با یکدیگر دارند اقدام به استفاده از عقد یا قرارداد صلح می نمایند.

در زمانی که طرفین یک منازعه برای خاتمه دادن به تنازع فی مابین اقدام به استفاده از عقد یا قرارداد صلح می نمایند در واقع با مسامحه با یکدیگر برخورد می نمایند و از اختلافاتی که فی مابین ایجاد شده است با دید گذشت برخورد می نمایند.

ماده ۷۶۱ قانون مدنی در مورد صلحی که در مقام رفع تنازع تنظیم می شود مقرر می دارد:

((صلحی که در مورد تنازع یا مبنی بر تسامح باشد قاطع بین طرفین است و هیچ یک نمی تواند آن را فسخ کند اگرچه به ادعای غبن باشد مگر در صورت تخلف شرط یا اشتراط خیار))

خیار غبن به چه معناست

عقد صلح در چه صورت باطل است؟