بررسی آثار حقوقی و کیفری جرم جعل و استفاده از سند مجعول

 

وکیل خوب جرم جعل و استفاده از سند مجعول بیان می دارد : استفاده از اسناد مجعول در تمامی کشورها جرم می باشد و قانونگذاران سعی در اعمال مجازات برای افرادی که اقدام به جعل و استفاده از سند مجعول می کنند، هستند در این بخش سعی شده است ابعاد مختلف جرم جعل و همچنین استفاده از سند مجعول مورد بررسی قرار گیرد.

وکیل خوب جرم جعل و استفاده از سند مجعول ادامه میدهد : امضای چک به‌جای صاحب دسته‌چک و بردن آن به بانک، دست‌کاری شناسنامه و گذرنامه و…، ساخت اسکناس و ارز‌های خارجی تقلبی، تغییر در اسناد و نوشته‌ها و … نمونه‌هایی از جرم جعل است که هر یک از ما ممکن است در زندگی خود و اطرافیانمان با آن مواجه شده باشیم.

معنای جعل در لغت

وکیل خوب جرم جعل و استفاده از سند مجعول در مورد معنی جعل در لغت اینگونه توضیح می دهد : جعل در لغت به معنای «برگردانیدن و تقلب کردن» آمده است. جرم جعل در یک تعریف ساده به مفهوم ساختن یا تغییر دادن نوشته یا مهر یا سند و… به ضرر دیگری، به‌گونه‌ای است که به‌جای نمونه اصلی آن جلوه داده شود.

وکیل خوب جرم جعل و استفاده از سند مجعول بیان می دارد : ساختن یا تغییر دادن سند و نوشته، ساختن و تغییر دادن مهر و تمبر، امضا به‌جای دیگری بر روی یک نوشته، تغییر دادن تاریخ یا محتوای درون یک سند، ایجاد علامت‌هایی مثل علامت استاندارد و بهداشت روی کالا‌ها به‌منظور تقلب و… نمونه‌هایی از جعل هستند که در قانون جرم دانسته شده و دارای مجازاتند.

 

مهم ترین مصداق جرم جعل چیست؟

 

وکیل خوب جرم جعل و استفاده از سند مجعول بیان می کند : مهم ترین مصداق از مصادیق جرم جعل ساختن اسناد می باشد

بسیاری از اسناد هستند که در زندگی ما بسیار مهم می باشند اعم از کارت ملی، سند سبز اتومبیل، شناسنامه ،بنچاق زمین و بسیاری دیگر از اسناد عادی یا رسمی .

 

وکیل خوب جرم جعل و استفاده از سند مجعول ادامه می دهد : برای اینکه جرم جعل اتفاق بیافتد لازم است سندی که مجرم می سازد بسیار شباهت ظاهری و محتوایی با آنچه که در اصل وجود دارد باشد از همین رو اگر مثلا شخصی اقدام به ساخت اسکناس 6000هزار تومانی کند به این دلیل که اسکناس 6000 هزارتومانی وجود ندارد جرم جعل رخ نداده است زیرا مردم جامعه میدانند که همچین اسکناسی وجود ندارد اما اگر اقدام به ساخت و طراحی اسکناس مثلا 5000هزارتومانی نماید و با این ساخت و طراحی باعث اشتباه افراد شود به طوری که همه گمان کنند همچین اسکناسی اصیل است در این حالت جرم جعل اتفاق افتاده است.

 

شباهت بین سند جعلی با سند اصیل باید چه میزان باشد؟

وکیل خوب جرم جعل و استفاده از سند مجعول متذکر می شود : شباهت بین سند جعلی و سند اصلی باید آنقدر زیاد باشد که افراد به اشتباه گمان به اصیل بودن سند کنند اما ممکن است در اسناد عادی مثل قرارداد اجاره فی مابین 2 طرف به این دلیل که این نوع قرارداد ها از نظر ظاهری نوع خاصی در بین افراد جامعه شهرت ندارد از این رو برای اقدام به جعل آن باید در محتوا اقدام به تغییراتی نمود .

 

شباهت محتوایی سند جعلی و سند جعلی

 

وکیل خوب جرم جعل و استفاده از سند مجعول می گوید : از لحاظ محتوایی لازم است که نوشته و سند اصلی و جعلی، هر دو دارای ارزش مفهومی و حقوقی باشند. یعنی هم دارای معنا و مفهوم بوده و هم دارای اعتبار باشد. مثلاً اگر فردی یک سفته یا چکی غیرواقعی بسازد کند و نام صادر کننده آن را یا  بانک صادرکننده آن را «طوطی یا مثلا درخت» بگذارد، عمل او جعل نیست، زیرا چنین سفته یا چکی اصلاً اعتبار ندارد که بخواهد جعلی یا غیرجعلی باشد.

وکیل خوب جرم جعل و استفاده از سند مجعول بیان می کند : منظور از اعتبار، صرفاً اعتبار زمانی نیست بلکه منظور از اعتبار، قابلیت استناد به سند در مراجع رسمی و امکان انتساب آن به شخص معین است.

وکیل خوب جرم جعل و استفاده از سند مجعول بیان می دارد : بدین معنا که اگر مثلاً آن نوشته به دادگاه ارائه شود، امکان نسبت دادن آن به فرد معین و گرفتن حکم از دادگاه بر اساس این سند وجود داشته باشد. مثلاً یک سند اجاره‌نامه که مهلت اجاره آن تمام شده، سندی معتبر است، چون می‌توان با آن در دادگاه علیه مستأجر شکایت کرد.

مجازات جعل در اسناد و نوشته‌ها چه مقدار است؟

وکیل خوب جرم جعل و استفاده از سند مجعول در مورد مجازات جعل بیان می کند : مجازات جعل در اسناد و نوشته‌ها در مواد ۵۳۲ تا ۵۳۶ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ بیان شده است. با توجه به اینکه جعل در اسناد رسمی اهمیت بیشتری دارد، مجازات آن نیز از مجازات جعل در نوشته و سند غیررسمی بیشتر است.

 

مجازات جعل یا تزویر از سوی کارمندان و مسئولان دولتی

وکیل خوب جرم جعل و استفاده از سند مجعول بیان داشت : ماده 532 تعزیرات مقرر می دارد: ((هریک از کارمندان و مسئولان دولتی که در اجرای وظیفه خود در احکام و تغریرات و نوشته ها و اسناد و سجلات و دفاتر و غیر آن ها از نوشته ها و اوراق رسمی تزویر کند اعم از اینکه امضا یا مهری را ساخته یا امضاء یا مهر یا خطوط را تحریف کرده یا کلمه ای الحاق کند یا اسامی اشخاص را تغییر دهد علاوه بر مجازات های اداری و جبران خسارت وارده به حبس از 1تا 5 سال محکوم خواهد شد))

 

جعل و تزویر در اسناد دولتی توسط اشخاص عادی غیر کارمند دولت:

 

وکیل خوب جرم جعل و استفاده از سند مجعول بیان می دارد : ماده 533 قانون مجازات تعزیرات: ((اشخاصی که کارمند یا مسئول دولتی نیستند هرگاه مرتکب یکی از جرایم مذکور در ماده (532)شوند علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از 6 ماه تا 3 سال یا 3 میلیون ریال تا 18 میلیون ریال محکوم خواهند شد.))

 

وکیل خوب جرم جعل و استفاده از سند مجعول متذکر می شود که : ماده 534 قانون تعزیرات: ((هریک از کارکنان ادارات دولتی و مراجع قضایی و مامورین به خدمات عمومی که در تحریر نوشته ها و قراردهای راجع به وظایفشان مرتکب جعل و تزویر شوند اعم از این که موضوع یا مضمون آن را تغییر دهند یا گفته و نوشته یکی از مقامات رسمی ، مهر یا تقریریات یکی از طرفین را تحریف کنند یا امر باطلی را صحیح یا صحیحی را باطل یا چیزی را که بدان اقرار نشده است اقرار شده جلوه دهند علاوه بر مجازاتهای اداری و جبران خسارت وارده به حبس از 1 تا 5 سال یا 6 تا 30 میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.))

 

مجازات جعل در اسناد عادی یا غیر رسمی

وکیل خوب جرم جعل و استفاده از سند مجعول در مورد مجازات جعل در اسناد عادی یا غیررسمی بیان می نماید : مطابق ماده ۵۳۶ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵، هر کس در اسناد و نوشته‌های غیررسمی جعل کند یا از سند مجعول استفاده کند؛ علاوه بر جبران خسارت به حبس از ۶ ماه تا دو سال یا پرداخت سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

 

مجازات استفاده از سند مجعول غیر رسمی:

وکیل خوب جرم جعل و استفاده از سند مجعول بیان می دارد : هر کس از اسناد و نوشته‌های غیررسمی جعلی  استفاده کند؛ علاوه بر جبران خسارت به حبس از ۶ ماه تا دو سال یا پرداخت سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

وکیل خوب جرم جعل و استفاده از سند مجعول ادامه می دهد : اگر کارمند دولت در اجرای وظیفه و امور مربوط به کار خود مرتکب جعل در سند رسمی شود، به یک تا پنج سال حبس یا به پرداخت ۶ تا ۳۰ میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شود و اگر کسی که در سند و نوشته رسمی جعل می‌کند، کارمند دولت نباشد، مجازات وی ۶ ماه تا سه سال حبس یا جزای نقدی از سه تا هجده میلیون ریال است.

استفاده از سند مجعول

وکیل خوب جرم جعل و استفاده از سند مجعول بیان می کند : یکی از جرایم مرتبط با جعل، جرم استفاده از سند مجعول است. یعنی اینکه یک نفر از سندی که خود یا دیگری جعل کرده است، استفاده کره و آن را به‌نحوی به کار برد.

وکیل خوب جرم جعل و استفاده از سند مجعول ادامه می دهد : مطابق ماده 535 قانون مجازات تعزیرات : ((هرکس اوراق مجعول مذکور در مواد 532 و 533 و 534 را با علم به جعل و تزویر مورد استفاده قرار دهد علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از 6 ماه تا 3 سال یا به 3 تا 18 میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد))

در واقع اگر کسی از سند مجعول استفاده کند مرتکب جرم دیگری نیز شده است.

 

جعل مهر و امضا

وکیل خوب جرم جعل و استفاده از سند مجعول در مورد جرم جعل مهر و جرم جعل امضا بیان می کند : یکی از شایع‌ترین مصادیق جرم جعل، جرم جعل مهر و جرم جعل امضا است. امضا و مهر افراد روی اسناد و نوشته‌ها، نشان‌دهنده اعتبار آن نوشته و همچنین انتساب آن متن به صاحب امضا و مهر است و همین مسأله اهمیت این جرم را آشکار می‌کند.

 

این وکیل خوب جرم جعل و استفاده از سند مجعول ادامه می دهد : وقتی امضا یا مهر شخصی جعل می‌شود، از اعتبار او در مقابل اشخاص دیگر سوءاستفاده می‌شود و می‌توان هر امر دروغی را به وی نسبت داد و او را در مقابل دیگر افراد متعهد کرد.

جعل امضا بر روی چک، جعل مهر شرکت‌ها و موسسات و ادارات دولتی و… نمونه‌هایی از این جرم هستند.

در قانون مجازات اسلامی جعل امضا به‌عنوان جرم مستقلی پیش‌بینی نشده است بلکه اگر جعل امضا در سند و نوشته‌ای باشد، همان جرم جعل اسناد و نوشته‌ها محقق می‌شود.

 

اما در رابطه با جعل مهر، قانون ساختن و تغییر مهر و نیز استفاده از مهر جعلی و تقلبی را جرم‌ دانسته است .

صرف شبیه‌سازی مهر اشخاص عادی  مجازاتی ندارد و در صورتی که از آن مهر بر روی سند و نوشته‌ای استفاده شده و سبب جعل در سند و نوشته شود، جرم شناخته‌می شود.

 

شایان به ذکر است که ساختن مهر‌های متعلق به شرکت‌ها و مؤسسات و ادارات دولتی یا مؤسسات و نهاد‌ها و ادارات عمومی غیردولتی مانند شهرداری‌ها یا شرکت‌های غیردولتی و تجاری به‌تن‌هایی نیز جرم است، حتی اگر مهر مجعول در سند یا نوشته‌ای مورد استفاده قرار نگیرد.

 

مواد ۵۲۵، ۵۲۸ و ۵۲۹ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵) در کنار ساختن و تغییر مهر، استفاده بدون اجازه از مهر اشخاص دیگر هم جرم است.

 

ماده 528 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات:

((هرکس مهر یا منگنه یا علامت یکی از ادارات یا موسسات یا نهادهای عمومی غیر دولتی مانند شهرداری ها را جعل کند یا با علم به جعل استعمال نماید علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از 6 ماه تا 3 سال محکوم خواهد شد.))

 

ماده 529 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات:

((هرکس مهر یا منگنه یا علامت یکی از شرکت های غیر دولتی که مطابق قانون تشکیل شده است یا یکی از تجارتخانه ها را جعل کند یا با علم به جعل استعمال نماید علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از 3 ماه تا 2 سال محکوم خواهد شد))

 

 

 

مجازات جعل اسکناس رایج داخل کشور یا اسکناس خارج کشور مثل دلار

 

ماده 526 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات:

((هرکس اسکناس رایج داخلی یا خارجی یا اسناد بانکی نظیر برات های قبول شده از طرف بانک ها یا چک های صادره از طرف بانک ها و سایر اسناد تعهد آور بانکی و نیز اسناد یا اوراق بهادار یا حواله های صادره از خزانه را به قصد اخلال در وضع پولی یا بانکی یا اقتصادی یا برهم زدن نظام و امنیت سیاسی و اجتماعی جعل یا وارد کشور نماید یا با علم به مجعول بودن استفاده کند چنانچه مفسد و محارب شناخته نشود به حبس از 5 تا 20 سال محکوم می شود.))

 

مطابق ماده ۵۳۰ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، استفاده بدون مجوز از مهر ادارات، شرکت‌ها و تجارت‌خانه‌های مذکور موجب محکومیت به تحمل دو ماه تا دو سال حبس برای مرتکب می‌شود.

 

جعل علامت

 

علامت‌ها و آرم‌های نهاد‌ها و مؤسسات دولتی و شرکت‌های غیردولتی و تجاری نیز نشان‌دهنده انتساب آن کالا یا خدمات یا نوشته‌ها به صاحبان آن علائم است.

در نتیجه تأیید اصالت و درستی یک علامت و جعلی نبودن آن بسیار بااهمیت است. از همین رو جعل علایم نیز ممنوع بوده و قانون برای آن مجازات تعیین کرده است.

در قوانین ما علایم بسیاری مانند علامت ادارات، شرکت‌ها، مؤسسات دولتی و غیردولتی، تجارت‌خانه‌ها و همچنین علایم استاندارد و بهداشت و… دارای حمایت قانونی بوده و جعل آنان باعث مجازات‌های حبس بعضاً طویل‌المدت است.

 

تصویربرداری از اوراق هویتی و مدارک دولتی آیا جرم جعل است؟

 

قانونگذار در ماده ۵۳۷ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی این عمل را جرم دانسته است و بیان می‌کند که اگر کپی مدارک مذکور با اصل آن شبیه بوده و سبب اشتباه با اصل شود

(مانند عکس رنگی کارت‌های ملی یا گواهی‌نامه که در گذشته بسیار رایج بوده است)

باید علامت یا مهری داشته باشد که نشان‌دهنده کپی بودن آن‌ها باشد.

 

در غیر این صورت تهیه‌کننده این مدارک و استفاده‌کنندگان از آن به حبس از ۶ ماه تا ۲ سال یا جزای نقدی از ۳ تا ۱۲ میلیون ریال محکوم خواهند شد.

 

اما افراد بسیاری به این مسئله آگاه نبوده و بعضاً برای حفظ مدارک اصلی، از عکس و کپی رنگی مدارک خود استفاده می‌کنند؛ لذا توجه به این نکته برای پرهیز از ارتکاب جرم ضرورت دارد.

 

 

 

امیدواریم مطالبی که خدمت شما بازدیدکنندگان محترم ارائه شد مفید واقع شده باشد.
در صورت نیاز به وکیل متخصص در رابطه با پرونده خود می توانید با بهترین وکیل دادگستری تماس بگیرید.

موسسه حقوقی صلح آفرین پارس متشکل از مجرب ترین وکلا حال حاضر کشور و اساتید مطرح دانشگاه
های کشور در کنار شما می باشند.
تلفن تماس: 02166408517          09129366739