قرارداد بازداشت موقت: شرایط و دلایل صدور آن برای متهمان

هرگاه تعقیب کنندگان پرونده های کیفری ( دادستان – بازپرس – دادیار ) با توجه به ادله های موجود تشخیص دهند که آزادی متهم ( توجه کنید ؛ متهم نه مجرم ، متهم کسی است که جرم او اثبات نشده است ) به ضرر ذینفعان پرونده خواهد بود و ممکن است روند رسیدگی را دچار مشکل کند به طور مثال از کشور خارج شود یا اقدام به از بین بردن اثرات جرم و یا مدارک دیگر شود حکم به دستور بازداشت موقت آنان خواهند داد .

از شدیدترین قرار های تامین است که موجب سلب آزادی فرد می شود که حتی با قرار وثیقه هم قابل رد نیست.

بازداشت موقت

• جرم هایی که مجازات قانونی آن ها اعدام و قطع عضو باشد.
• جرم های عمدی که مجازات قانونی آن ها سه سال حبس و بیشتر باشد.
• در مواردی که آزاد بودن متهم موجب از بین رفتن مدارک و ادله شود یا به طور مثال شهود از ترس متهم در دادگاه حاضر نشوند.
• در قتل عمدی با تقاضای اولیای دم برای اقامه دلیل و مدرک حداکثر تا 6 ماه.

موارد صدور قرار بازداشت موقت نیز مرتبط با جرایم زیر است :

در قتل عمد، آدم ربایی، اسید پاشی، محاربه، افساد فی الارض.
در جرایمی که مجازات قانونی آن اعدام یا حبس ابد باشد.
در جرایم مثل سرقت ،کلاهبرداری، اختلاس، ارتشاء، خیانت در امانت ، جعل و استفاده از سند مجهول در صورتی که متهم حداقل یک سابقه محکومیت قطعی و یا دو یا بیشتر سابقه محکومیت غیر قطعی به علت ارتکاب هر یک از جرائم مذکور داشته باشد.
در صورتی که در کلیه جرایمی که به موجب قانون خاص مقرر شده باشد.

لازم به ذکر است که دستور بازداشت موقت گاهی صادر می شود که متهم حاضر شود تا اقدامات مربوط به رسیدگی پرونده را انجام دهند.

اعتراض به بازداشت موقت

سوال پیش می آید که آیا می توانیم نسبت به این دستور قضایی اعتراض بکنیم یا خیر ؟

پاسخ به این سوال مثبت است ؛ در جوامع انسانی آزادی افراد از اهمیت ویژه ای برخوردار است که حتی اصلی وجود دارد به عنوان اصل آزادی فرد لکن چون بازداشت موقت با این اصل در تعارض است متهم می تواند نسبت به این دستور اعتراض بکند .

سوال دیگری که پیش می آید این است که مرجع صالح جهت اعتراض به این دستور کدام مرجع قضایی است؟

باید پاسخ داد که در مواقعی که این دستور توسط دادسرا صادر می شود مرجع صالح جهت اعتراض به این امر دادگاه است که متهم می تواند در یک فرصت ده روزه نسبت به اعتراض اقدام کند .

نکات مهم پیرامون بازداشت موقت

این قرار بازداشت موقت باید موجه و مستدل بوده و دلایل آن ذکر شود.
این قرار بازداشت موقت قابل اعتراض در دادگاه مربوطه بوده و بایستی در قرار قید شود و قابل اعتراض بودن آن به متهم ابلاغ و تفهیم شود.
مدت اعتراض ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ است. نظر دادگاه که در جلسه اداری خارج از نوبت و بدون حضور دادستان به عمل می‌آید قطعی خواهد بود.
توقیف متهم تحت این قرار نباید از مدت معتدل (حداقل مجازات قانونی جرم) فراتر رود.
متهم هر یک ماه، یکبار می‌تواند فک یا تخفیف آن را از قاضی بخواهد.
هرگاه در جرایم موضوع صلاحیت دادگاه کیفری استان یا چهار ماه و در سایر جرائم تا ۲ ماه به علت صدور قرار تأمین، متهم در بازداشت بسر برد و پرونده اتهامی او منتهی به تصمیم نهایی در دادسرا نشده باشد، مرجع صادر کننده قرار، مکلف به فک یا تخفیف قرار تأمین متهم می‌باشد مگر موجبی برای فک نباشد که با ذکر علل، قرار ابقاء می‌شود.

مزایای دستور بازداشت موقت

هر چند به مزایای این دستور در بطن موارد فوق اشاره کردیم اما چون از اهمیت ویژه ای برخوردار است ذکر مجدد آن را الزامی دانستیم.در این دستور چنین به نظر می رسد که بیش تر از حال متهم، نفع ذینفعان و روند رسیدگی به پرونده مد نظر است لکن بدین منظور هم نیست که به حال متهم هیچ توجهی نشود و حقوق آن نادیده گرفته شود ؛ در ادامه به حقوق متهم در این دستور اشاره میکنیم.

برای دسترسی به قانون آیین دادرسی کیفری به مقاله ما در قانون آیین دادرسی کیفری با آخرین اصلاحات ( مصوب 1392 اصلاحات 1394 ) مراجعه نمایید.

حقوق متهم در هنگام بازداشت موقت

هنگام صدور قرار بازداشت باید اصولی رعایت بشود به‌طور مثال بازداشت شخص پیش از دادرسی، باید یک استثنا و حتی‌الامکان کوتاه باشد.

با افرادی که به عنوان متهم بازداشت می شوند باید به گونه ی انسانی و محترم رفتار شود تا هیچگونه آسیب مادی و حتی معنوی به متهم وارد نشود . وضع متهمان و محکومین جدا از هم است و متهمان در مکانی جدا از محکومین نگه داری می شوند. قاون گذار برای متهمی که حقوقش رعایت نشده و حتی آسیبی به آن وارد شده حق مطالبه خسارت را پیش بینی کرده است .

قانون‌گذار برای صدور قرار بازداشت‌ موقت شرایطی را بیان می‌کند و قضات مکلف به رعایت آن و مستدل بودن قرار بازداشت هستند.

لازم است یک مقام قضایی با قاضی صادر کننده قرار بازداشت موافقت کند، همچنین قانون گذار برای بازداشت موقت محدوده زمانی تعیین کرده که در صورت خروج دستور از آن زمان متهم می تواند نسبت به قرار بازداشت موقت اعتراض کند.

در حالتی که قاضی  شرایط بازداشت موقت متهم را پیروی نکند موجب تخلف شده و این تخلف تعقیب انتظامی را توسط مرجع صالح در پی خواهد داشت .

مدت بازداشت موقت

طبق قانون آیین دادرسی کیفری مدت اعتبار قرار بازداشت موقت در جرایمی که رسیدگی به آن‌ها در صلاحیت دادگاه کیفری استان است چهارماه و در بقیه جرایم که رسیدگی به آن‌ها در صلاحیت دادگاه‌های کیفری عمومی یا اختصاصی است دو ماه در نظر گرفته شده است.

البته به همان شرط که مدت حبس از حداقل مجازات مقرر قانونی جرم ارتکابی تجاوز نکند. یعنی اگر برای یک جرم ۶ ماه تا ۳ سال حبس در نظر گرفته شده است مدت بازداشت موقت نباید بیشتر از ۶ ماه باشد. البته اگر در این مدت دادسرا تصمیم نهایی خود را نگرفته باشد، باید به تخفیف قرار تامین یا ابقای آن دستور دهد و البته دلایل خود را نیز باید ذکر کند.

البته در مواردی که دادگاه مکلف به انجام تحقیقات مقدماتی است مانند دادگاه استان در رسیدگی به اتهام زنا یا لواط، باید تمدید بازداشت و باقی ماندن قرار را در پایان هرماه اعلام کند.

نقش وکیل در بررسی بهتر بازداشت موقت

وکیل متخصص نقشی اساسی در دفاع از حقوق متهم ایفا می‌کند. وکیل می‌تواند با بررسی مستندات و دلایل ارائه‌شده، اعتراضات قانونی نسبت به صدور قرار بازداشت موقت را مطرح کند و در صورتی که قرار صادر شده غیرموجه باشد، از آزادی موقت یا قرارهای دیگر مانند وثیقه دفاع کند. بنابراین، حضور وکیل مجرب در این مرحله از دادرسی، به حفظ حقوق متهم و جلوگیری از تصمیمات نادرست کمک شایانی می‌کند.

سخن نهایی

امیدواریم مطالبی که خدمت شما بازدیدکنندگان محترم ارائه شد مفید واقع شده باشد. در صورت نیاز به وکیل کیفری متخصص در رابطه با پرونده خود می توانید با بهترین وکیل دادگستری تماس بگیرید.

موسسه حقوقی صلح آفرین پارس متشکل از مجرب ترین تیم وکلا حال حاضر کشور و اساتید مطرح دانشگاه های کشور در کنار شما می باشند.