وقف

یکی دیگر از امور پسندیده نزد خداوند وقف است، امری که به صورت ضمنی نیز به اهمیت آن در قرآن اشاره شده است و همچنین پیامبر اسلام نیز بار ها به انجام آن سفارش کرده است ، در قرآن با عنوان باقی الصالحات یا اعمال صالح از آن یاد شده است . علاوه بر آن قانونگذار جمهوری اسلامی ایران نیز تعدادی از مواد قاون مدنی را به وقف اختصاص داده و حتی یک قانون خاص هم برای آن به تصویب رسانده است . هر چند در عرف از وقف به عوان امور عام المنفعه نام برده می شود.

 

 

 برای دسترسی به قانون وقف کلیک کنید

 

 

در ادامه وقف را تعریف میکنیم، برخی از مواد قانونی مربوط به آن را تفسیر کرده و نکات پیرامونش را ارائه خواهیم داد.

معنی لغوی وقف

وقف در زبان فارسی به معنای توقف کردن ، ایستادن و حبس کردن و منع کردن می باشد.

لکن در فرهنگ عمید وقف بدین صورت بیان شده است : وقف عقدی است که کسی ، چیزی را از ثروت خود جدا می کند تا در کارهای عام المنفعه از آن استفاده کند .

و در ماده 55 قانون مدنی این چنین تعریف شده است  وقف عبارت است از اینکه عین مال ، حبس و منافع آن تسبیل شود .

 

 

  برای دسترسی به قانون مدنی کلیک کنید

 

 

منظور از این تعریف این است که اصل مال و عین آن ثابت نگه داشته در حالی که از منافع آن استفاده شود.

برای تحقق صحیح عقد وقف ، تمامی ارکان آن نیز باید اجرا و رعایت شود.

ارکان عقد وقف

شامل 1_واقف 2_موقوف علیهم 3_عین موقوفه

 

واقف

کسی که مال خود را وقف میکند واقف نام دارد.

لازم است که واقف دارای شرایطی باشد؛

عاقل باشد.
دارای قصد باشد.
رضایت داشته باشد.
اهلیت انعقاد معامله را نیز دارا باشد.

 

منظور این است که واقف نباید سفیه باشد و با اجبار و اکراه این عمل را انجام دهد لکن باید قصد و رضای آن به طور کامل محرز باشد و در آخر باید به محجور نبودن واقف اشاره کرد بدین منظور که حق انعقاد معامله را داشته باشد ، به طور مثال تاجر ورشکسته نمی تواند اموال خود را وقف کند چون هماننطور که در مطالب گذشته ذکر کردیم تاجر ورشکسته نمی تواند در اموال و دارایی خود دخل و تصرف داشت باشد.

نکته دیگری که ذکر آن را الزامی دانستیم ماده 57 قانون مدنی است ، طبق این ماده واقف باید مالک مال باشد تا بتواند عقد وقف را انجام دهد.

(واقف باید مالک مالی باشد که وقف میکند و بعلاوه دارای اهلیتی باشد که در معاملات معتبر است.)

نکته آخری که در مورد واقف به آن اشاره میکنیم این است که واقف می تواند برای انجام امور وقف متولی تعیین کند .

طی مقالاتی که در آینده خدمتتان ارائه خواهیم کرد در مورد متولی و وظایف آن توضیح می دهیم..

 

موقوف علیهم

موقوف علیهم یعنی کسانی که مال به نفع آنها وقف شده است . در واقع موقوف علیهم کسانی هستند که حق استفاده از مال موقوفه را دارند.

به دنباله ی تعریف رکن دوم عقد وقف می توانیم موقوف علیهم را به دو دسته تقسیم کنیم :

1_ موقوف علیهم خاص

منظور از خاص بودن فردی که مال به آن وقف شده است این است که آن فرد یا افراد شخص معین و محصور باشد چنان که کاملا مشحخص باشد که چه کسی یا کسانی قرار است از این مال موقوفه استاده بکنند؛ مانند: وقف بر اولاد یا وقف بر بیماران سرطانی استان سیستان و بلوچستان

2_ موقوف علیهم عام

منظور از عام بودن موقوف علیهم این است که عقد وقف عام المنفعه باشد ، بدین صورت که واقف مال خود را در راه خدا برای استفاده عموم از منافع آن وقف کند. به طور مثال موسسه هایی که وقف عام هستند .

 

یکی از انواع دیگر وقف ، وقف مشترک است :

بدین صورت که واقف اموال خود را بر اشخاص معین و نامعین وقف می کند .

نکته ای که در این قسمت مقاله قابل ذکر است این است که :

اگر مالک بگوید اموال خود را وقف کردم بر فرزندانم یا دانش آموزان مدرسه روستای پدری ام وقف تا زمانی که فرزندان واقف در قید حیات هستند قابل استفاده دانش آموزان نام برده نمی شود ، حال وقف بعد از فوت فرزندان واقف شامل حال دانش آموزان نام برده می شود .

لکن حالت دیگری وجود دارد و آن این است که واقف می گویند اموالم را وقف فرزندانم و فقرای روستای پدری ام می کنم ؛ در ین حالت هر دو گروه هم زمان از منافع اموال موقوفه بهره مند هستند.

شرایطی که قانونگذار برای موقوف علیهم در نظر گرفته است :

1- موقوف علیهم باشد وجود داشته باشد :

بدین صورت که موقوف علیهم زنده باشد نه فردی که به طور مثال حین فوت است یا سال ها پیش فوت کرده است

نکته : وقف برای جنینی که در شکم مادرش است و فرض بر تولد اوست صحیح می باشد.

2- موقوف علیهم باید معین باشند :

بدین صورت که در وقف مشخص باشد که وقف برای چه کسی است  . مشخصات و اطلاعات موقوف علیهم در هنگام وقف باید آشکار باشد . در غیر اینصورت عقد وقف باطل است .

3- موقوف علیهم باید اهلیت تملک داشته باشند  :

یعنی کسی که مال را برای او وقف می کنیم باید از نظر عقلی و قانونی بتواند مالک منافع عین موقوفه شود . که این موضوع همان مسائل مربوط با اهلیت است .

 

عین موقوفه

رکن سوم وقف عین موقوفه است که منظور از آن مالی است که واقف برای موقوف علیهم وقف می کند .

 

قانونگذار برای مال موقوه 4 ویژگی در نظر گرفته است :

1- مال موقوفه باید عین باشد :

بدین صورت که منفعت یک مال و یا دین را نمی توان وقف کرد . در غیر اینصورت وقف باطل می شود.

2- مال موقوفه باید ملک واقف باشد :

همانطور که در ابتدای مقاله توضیح دادیم مال موقوفه باید از دارایی های واقف باشد اعم از اینکه مال منقول باشد یا غیر منقول ، مشاع باشد یا مفروز.

3- مال موقوفه باید قابل انتفاع باشد :

مالی که به وقف داده می شود باید به گونه ای باشد که بقا داشته باشد تا بتوان از منافع آن سود برد  یعنی مال باید به گونه ای باشد که امکان انتفاع از آن وجود داشته باشد . مثلا مسجدی را وقف کرد .

4- مال موقوفه باید قابل قبض باشد :

بدین صورت که مال قابلیت تسلیم را داشته باشد.

امیدواریم مطالبی که خدمت شما بازدیدکنندگان محترم ارائه شد مفید واقع شده باشد.
در صورت نیاز به وکیل متخصص در رابطه با پرونده خود می توانید با بهترین وکیل دادگستری تماس بگیرید.

موسسه حقوقی صلح آفرین پارس متشکل از مجرب ترین وکلا حال حاضر کشور و اساتید مطرح دانشگاه.
های کشور در کنار شما می باشند.
تلفن تماس: 02166408517